International Journal of Innovative Approaches in Science Research
Abbreviation: IJIASR | ISSN (Print): 2602-4810 | ISSN (Online): 2602-4535 | DOI: 10.29329/ijiasr

Original article    |    Open Access
International Journal of Innovative Approaches in Science Research 2017, Vol. 1(1) 33-46

Türkiye’deki Salep Orkideleri Üzerine Yapılan Bazı In Vitro Çalışmalar

Yasemin Kemeç Hürkan

pp. 33 - 46   |  DOI: https://doi.org/10.29329/ijiasr.2017.99.4

Published online: December 29, 2017  |   Number of Views: 955  |  Number of Download: 1440


Abstract

Türkiye’deki tüm bölgelerde toplam  90 tür orkide ve bunların içinde 30 endemik orkide türü doğal olarak yetişmektedir. Orkidelerin çimlenmeleri doğada uzun yıllar almaktadır ve endosperm bakımından fakir olan orkideler çimlenmeleri için funguslarla mikorizal bir ilişki içinde olmaları gerekmektedir. Türkiye’de orkidelerle ilgili çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ancak, bu çalışmalar Türkiye orkidelerinin korunması ve sürdürülebilir kullanımını sağlayacak düzeyde olmamıştır. Orkidelerle ilgili yapılacak çalışmaların in vitro üretim yöntemleri optimize edilmeli ve türlerin korunmaları yönünde yoğunlaşılmalıdır. In vitro çalışmalarda orkidelerin doğadaki yaşamsal döngüleri takip edilmeli ve çimlenme, protokorm oluşumu, bitki gelişimi ve aklimatizasyon zamanları bu döngüye göre düzenlenmelidir. CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) kapsamında yer alan endemik ve nesli tükenme tehlikesi altında olan orkidelerin yerleri yeniden belirlenmeli, yasal düzenlemeler ile  orkide türlerinin korunmasına yönelik işlerlikleri artırılmalıdır. Endemik türlerin doğadan sökümü ve toplanmasına izin verilmemeli, in vitro üretim yöntemleriyle bunların çoğaltımı yapılıp tekrardan doğaya kazandırılmaları sağlanmalıdır. 

Keywords: in vitro, orkide, salep, mikroçoğaltım, tahribat


How to Cite this Article

APA 6th edition
Hurkan, Y.K. (2017). Türkiye’deki Salep Orkideleri Üzerine Yapılan Bazı In Vitro Çalışmalar. International Journal of Innovative Approaches in Science Research, 1(1), 33-46. doi: 10.29329/ijiasr.2017.99.4

Harvard
Hurkan, Y. (2017). Türkiye’deki Salep Orkideleri Üzerine Yapılan Bazı In Vitro Çalışmalar. International Journal of Innovative Approaches in Science Research, 1(1), pp. 33-46.

Chicago 16th edition
Hurkan, Yasemin Kemec (2017). "Türkiye’deki Salep Orkideleri Üzerine Yapılan Bazı In Vitro Çalışmalar". International Journal of Innovative Approaches in Science Research 1 (1):33-46. doi:10.29329/ijiasr.2017.99.4.

References
  1. Arditti J., 1967. Factors Afecting of Orchid Seeds. Bot. Rev., 33, 1-97. [Google Scholar]
  2. Aybeke M., 2002. Orkidelerde Granuler Polenler ve Poliniumlar Üzerinde In Vitro Çimlenme Deneyleri. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 15: 71-80. [Google Scholar]
  3. Aytaş T., 1994. Bazı Ophrys L. (Orchidaceae) Türlerinden Simbiyotik Fungusların İzolasyonu ve Ophrys apifera Hudson Tohumlarının Asimbiyotik ve Simbiyotik Ortamlarda Çimlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. [Google Scholar]
  4. Çağlayan K., Özavcı A., Eskalen A., 1997. Kahramanmaraş Yöresinde Doğal Yayılış Gösteren Salep Orkidelerinin In Vitro’da Sürgün Ucu Kültürü ile Çoğaltılabilme Olanakları Üzerinde Araştırmalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2: 11-24. [Google Scholar]
  5. Çağlayan K., Özavcı A., Eskalen A., 1998. Doğu Akdeniz Bölgesinde Yaygın Olarak Yetişen Bazı Salep Orkidelerinin Embriyo Kültürü Kullanılarak In Vitro Koşullarda Çoğaltılmaları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22: 187-191. [Google Scholar]
  6. Çığ A., 2012. Van’da Doğal Olarak Yetişen Salep Orkidelerinin Simbiyotik ve Asimbiyotik Olarak In Vitro ve In Vivo Ortamlarda Çoğaltılması. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.  [Google Scholar]
  7. Ekim T., Koyuncu M., Vural M., Duman H., Aytaç Z., Adıgüzel N., 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayınları, Ankara. 246. [Google Scholar]
  8. Ekinoğlu N.D., 2017. Salep Orkidelerinin Mikroçoğaltımı . Yüksek Lisans  Tezi.  Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyomühendislik Anabilim Dalı, Elazığ. [Google Scholar]
  9. Gezgin Y., 2004. Çeşitli Salep (Orkide) Türlerinde Mikoriza Oluşturan Fungusların İzolasyonu ve Tanımlanması ile İnokulant Olarak Kullanım Olanaklarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir. [Google Scholar]
  10. Gönülşen N., Yıldızgördü K., Önal K., Şekeroğlu E., Ercan N., Biçici M., Eskalen A., 1996. Ege ve Doğu Akdeniz Bölgelerinde Doğal Yayılış Gösteren Orchidaceae Familyasına Ait Bazı Türlerin In Vitro ve In Vivo Koşullarda Üretimleri Üzerinde Araştırmalar. Proje No: TBGAG-52, İzmir. [Google Scholar]
  11. Gümüş C., 2009. Batı Karadeniz Bölgesi’nde Salep Elde Edilmesinde Kullanılan Bazı Orkide Türlerinin (Orchidaceae) Çoğaltım Yöntemleri Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara. [Google Scholar]
  12. Hatipoğlu A., Ringe F. ve Korkut A., 1984. Toprak Orkidelerinin Doğal Yetişme Alanlarında Bir Vejetasyon Süreci İçerisindeki Biyolojik Ritminin Gözlenmesi Ve Toprak Orkidelerinin Üretimi. Ege Üniversitesi, İzmir ve Justus Liebig Üniversitesi Giessen İşbirliği Haftası ve Sempozyumu. [Google Scholar]
  13. Karakuş B., 2015.  Bazı Salep Orkidelerinin In Vitro Ortamda Çimlenme, Protokorm ve Bitkicik Oluşumunu Etkileyen Faktörlerin Araştırılması. Yüksek Lisans  Tezi.  Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Biyoteknoloji Anabilim Dalı, Kahramanmaraş. [Google Scholar]
  14. Kemeç Y., 2015. Çanakkale Çevresinde Yayılış Gösteren Bazı Salep Orkidelerinin Farklı Besin Ortamlarında In Vitro Çoğaltımı. Yüksek Lisans  Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.  [Google Scholar]
  15. Kemeç Y., Hürkan K. Ve Akı C., 2015. In Vitro Pollen Germination Of Orchids Traditionally Used To Produce Salep. European Journal of Environmental Sciences, Vol. 5, No. 2, pp. 148–152. [Google Scholar]
  16. Kısakürek Ş., Arpacı B.B., Özdemir A., Dalfesoğlu K., Ergun N. ve Kaya Y., 2009. Kahramanmaraş Doğal Florasında Yetişen ve Salep Üretiminde Kullanılan Bitkilerin Kültüre Alınabilme Olanakları. 12 s. [Google Scholar]
  17. Kreutz K. (C.A.J.), 2009. Türkiye Orkideleri. Rota Yayınları, İstanbul. 848 s. [Google Scholar]
  18. Önal K., 1999. Ege Bölgesi’nde Doğal Yayılış Gösteren Orchidaceae Familyasına Ait Bazı Türlerin In Vitro Koşullarda Üretimleri Üzerinde Araştırmalar. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23: 1057-1064. [Google Scholar]
  19. Özavcı A., 1995. Kahramanmaraş Bölgesinde Doğal Yayılış Gösteren Bazı Salep Orkidelerinin In Vitro’da Yumru Oluşturma Yeteneklerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş. [Google Scholar]
  20. Özdener Y., 1994. Dactylorhiza urvilleana (steudel) Bauman ve Künkele ve D. iberica (Bieb.Ex Willd) SOO (Orchidaceae) Türlerinin Köklerinden Fungusların İzole Edilmesi, Bu Türlere Ait Tohumların Simbiyotik ve Asimbiyotik Kültür Ortamlarında Çimlenme ve Gelişme Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. [Google Scholar]
  21. Özkoç I., Dalcı M., 1993. Orchis laxiflora Tohumlarının İki Farklı Ortamda Çimlenmesi ve Gelişmesi Üzerine Bazı Fungusların Etkisi. Doğa Türk Biyoloji Dergisi. 17(1): 23-28. [Google Scholar]
  22. Özkoç İ., 1991. Serapias vomeracea (Burm fil.) Briq. subsp. laxiflora (Soo) Gölz et. Reinhard ve Orchis laxiflora Lam. (Orchidacea) Tohumlarının Simbiyotik ve Asimbiyotik Kültürlerde Çimlenme ve Gelişmesi Üzerinde Araştırılması. Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. [Google Scholar]
  23. Özkoç İ., Dalcı M., 1991. Bazı Orkide Türlerine Ait Tohumların Çimlenmesi Üzerine Yüzeysel Sterilizasyonda Kullanılan Sodyum Hipokloritin Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3: 116-122. [Google Scholar]
  24. Özkoç İ., Dalcı M., 1992. İki Farklı Kültür Ortamında Serapias vomeraceae (Orchidaceae) Tohumlarının Çimlenme ve Gelişme Üzerine Bazı Fungusların Etkisi. Turkish Journal of Biology, 16: 158-164. [Google Scholar]
  25. Sazak A., 2004. Bazı Orkide Türlerine Ait Tohumların Simbiyotik ve Asimbiyotik Olarak Çimlendirilmesi ve Fide Gelişimi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. [Google Scholar]
  26. Sezik E., İşler S., Orhan Ç., Deniz G. İ., Güler N., Aybeke M., Üstün O., 2007. Salep ve Orkidelerin Tahribi. TÜBİTAK Araştırma Projesi. Proje No: TBAG-Ç.SEK/23(103T008). Ankara. [Google Scholar]
  27. Vakkasoğlu F., 1995. Orkidelerde Mikorizal Fungusların Orkide Tohumlarının Çimlenmesi ve Büyümeleri Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. [Google Scholar]
  28. Yararbaş R.T., 2008. Bazı Orkide Türlerinin In Vitro Koşullarda Çoğaltılması, Çiçeklenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bornova, İzmir. [Google Scholar]